Gestalt Etkisi

Psikolojide, biraz yanıltıcı bir şekilde, “Gestalt etkisi” diye anılan şey, yani bütünün parçaların toplamından daha fazla bir şey olduğu iddiası, ders kitaplarında genellikle görsel uyarıcılardan hareketle örneklenir. Biraz yanıltıcı çünkü herhalde, “bütünün ... daha fazla bir şey olduğu” değil, “bütünün parçalarından önce geldiği” demek gerekiyor. Bir kare oluşturacak şekilde alt alta ve yan yana dizilmiş noktalar sözkonusu olduğunda, “kare algısı” tek tek noktalardan hem daha fazla ama hem de ve belki öncelikle, daha öncedir.
Bunu, işitsel uyarıcılar sözkonusu olduğundan göstermek belki daha kolay. Bir vals ritmi ya da marş ritmi gibi nisbeten basit bir ritmi düşünün. Bunu iştittiğimizde ritmi kualklarımız ya da zihnimizle değil bütün gövdemizle işitiriz ve gövde motor (harekî) düzeyde bu ritme katılmak ister; ritm algısının parçalarına, yani vuruşlara ayrıştırılması, öğrenme gerektiren bir süreçtir (hatta bir algı değil, öğrenme sürecidir). Bu öğrenmenin oldukça zahmetli de olabileceğini tango ve kimi aksak ritimler gibi nisbeten karmaşık ritimlerde göstermek, belki daha da kolay.